MIEJSCE DLA KAŻDEGO GRACZA
Prawdy się bał, od prawdy umarł. „Ostatni pojedynek” – recenzja filmu
Średniowiecze swoją złą reputację zawdzięcza epoce oświecenia, w której trakcie rozum stawiany był ponad wiarą. Czas zabobonów i ciemnoty, który często kryje się pod popularnym określeniem trafiającym w rozpalony do czerwoności dyskurs publiczny, łączy taką wersję przeszłości z teraźniejszością, w której najgorsze przymioty sprzedawać najłatwiej. Równie mroczne barwy definiują najnowszy film Ridleya Scotta – Ostatni pojedynek, w którym legendarny reżyser problemy współczesności wysyła do XIV-wiecznej Francji.
Prawdy się bał, od prawdy umarł. „Ostatni pojedynek” – recenzja filmu
Jean de Carrouges, mimo swojego urodzenia i zasług w kolejnych wojnach nie może liczyć na sympatię innych możnych. Oczekując wciąż na tytuł rycerza, żeni się z piękną Marguerite, córką hrabiego skompromitowanego w pierwszej fazie wojny stuletniej. Razem zdają tworzyć się szczęśliwy dom, nie doczekując się jednak potomka. De Carrouges popada w konflikt z dawnym przyjacielem z pola walki, Jacquesem Le Gris, za którym wstawia się hrabia Pierre d’Alençon, sprawujący władzę w tej części kraju jako wysłannik króla. Mężczyźni decydują rozejść się, utrzymując oziębłe relacje, a po pewnym czasie publicznie wymieniając uprzejme przywitania. Żywiona wobec siebie niechęć przypomina o sobie, gdy Marguerite opowiada mężowi o incydencie, który wydarzył się podczas jego nieobecności. Le Gris miał wedrzeć się do ich domu, gdy służba była poza zamkiem i wykorzystać kobietę wbrew jej woli. Skrzywdzona nie zamierza milczeć, a sam De Carrouges wyzywa dawnego przyjaciela na tytułowy pojedynek, kończący się tylko w przypadku śmierci jednego z nich. Dodatkową stawką, jeśli przegra mąż Marguerite, jest spalenie oskarżycielki na stosie. Cała trójka w obliczu możliwego dokonania żywota składa jakby swój testament, tworząc formułę filmu – wszystkie wydarzenia oglądamy najpierw z perspektywy De Carrouges’a, następnie jak widział je Le Gris, aby prawdę dopełniła skrzywdzona. Z każdą wersją historii różni się od poprzedniej, rozwijając przed widzem niezwykle ważne, lecz wcześniej ukryte niuanse decydujące o relacjach pomiędzy całą trójką postaci.
Trzy prawdy, jeden film
Film nabiera pędu wraz z odkrywaniem kolejnych perspektyw. Scott stosuje tu bardzo minimalistyczne, ale wydajne środki formalne – przy powtarzających się ujęciach kamera nieznacznie zmienia swoje położenie, tak aby zaznaczyć przesunięcie w optyce prawdy. Każdy z bohaterów zwraca uwagę na inne szczegóły i odmiennie interpretuje gesty czy wyrazy twarzy składające się na ich pojmowanie pozostałej dwójki. Pełno tu zaprzeczeń i niejasności, lecz Scott, jakby w duchu Rashomona Akiry Kurosawy, nadaje im osobistej wartości, dzięki którym można rozpoznać, jakimi ludźmi są prezentujący swoją wersję opowieści.
Przeszłość o teraźniejszości
Osią Ostatniego pojedynku okazuje się zatem konflikt silnie umotywowany przez współczesność, ciągle definiowaną takimi przymiotami jak akcja #Metoo. Kolejne oskarżenia kobiet wobec wpływowych mężczyzn, przedostające do mediów po słynnym reportażu Ronana Farrowa dotyczącym Harveya Weinsteina odbiły się szerokim echem na całym świecie, jednocześnie definiując rzeczywistość jako otwarcie piętnującą przemocowe nadużycia władzy. Ridley Scott nie próbuje kryć bezpośredniej inspiracji tymi wydarzeniami – oskarżenia Marguerite nie może potwierdzić nikt inny, jej słowo przeciwstawione jest słowu Jacquesa Le Gris. Wyrażają to również same postaci, hrabia d’Alençon odegrany przez Bena Afflecka to wyjątkowo obrzydliwa kreatura, żywcem wyciągnięta z korporacyjnych gabinetów sprzed skandalów związanych z założycielem Miramax.
I believe in Jodie Comer supremacy
Takie wyobrażenia zachłannego świata wielkich pieniędzy i władzy odbijają się w aktorskim trójkącie Matt Damon-Adam Driver-Jodie Comer. Najjaśniej błyszczy ta trzecia, stając się jedyną względnie normalną, a przy tym ludzką bohaterką. Świat zdominowany przez mizoginów żyjących z cyklicznego zabijania automatycznie zwraca sympatię widza ku niewinnej kobiecie walczącej o swoje. Wraz z wersją historii Marguerite Scott porzuca obiektywność narracji, na jaką silił się Rashomon, zostawiając temat poszukiwania prawdy na rzecz komentarza podszytego prostą opozycją dobrzy-źli. Dalej, przywołując zużyte motywy z wcześniejszej twórczości (choćby król-nastolatek – sir Ridley ma ewidentnie jakiś osobisty zatarg z monarchią), ochoczo rusza ku tytułowemu pojedynkowi, który, mimo stojącej na wysokim poziomie realizacji trudno nazwać dopełniającym opowieść.
83-letni reżyser to dalej wprawny rzemieślnik, umiejętnie posługujący się narzędziami filmowymi, które wręcz niezauważalnie prowadzą narrację. Scenariusz oparty na książce Erica Jagera (autorstwa Damona, Afflecka i Nicole Holofcener) niestety usuwa to, co potencjalnie najbardziej interesujące zarówno w sporach średniowiecznych, jak i współczesnych. Nawet tak uznany filmowiec, jakim jest Scott, zaczynający karierę filmem Pojedynek z 1977 roku (ten rozgrywał się już w XIX wieku, również we Francji), poniósł porażkę przez mizerny wynik widzów. Pozostaje czekać na nadchodzący wielkimi krokami Dom Gucci, a samemu reżyserowi życzyć jeszcze wielu pojedynków, lepszych od Ostatniego.
Podziel się ze znajomymi:
Franciszek Zatyka
TOP TYGODNIA
NAJNOWSZE WPISY
O NAS:
GraPodPada.pl to miejsce, gdzie przy jednym stole siedzą konsolowcy, pecetowcy, komiksiarze, serialomaniacy i filmomaniacy. Tworzymy społeczność dla wyjadaczy, jak i niedzielnych graczy, czytaczy i oglądaczy. Jesteśmy tutaj po to, aby podzielić się z Tobą naszymi przemyśleniami, ale również, aby pokazać Ci, że każda opinia ma znaczenie, a wszyscy patrzymy na współczesną popkulturę kompletnie inaczej. Zostań z nami i przekonaj się, że grapodpada.pl to miejsce dla każdego gracza.
Masz Pytania? Skontaktuj się z nami: kontakt@grapodpada.pl